Ο Διεθνούς φήμης καθηγητής Γενετικής του Πανεπιστημίου Γενεύης κ Στυλιανός Αντωναράκης φιλοξενήθηκε στην τηλεόραση του Αχελώου

Ο πατέρας της εφαρμοσμένης Γενετικής διάσημος Έλληνας γιατρός & χαρτογράφος του DNA, στις Ανοιχτές Σελίδες του Αχελώου

Επιμέλεια Αχιλ. Παπαδιονυσίου

Η Παρασκευή 11^Η Δεκεμβρίου 2015, (ώρα 22.15) ήταν μια από τις λαμπρότερες και σημαντικότερες για την Δυτική Ελλάδα, τον ραδιοτηλεοπτικό σταθμό του Αχελώου και την εκπομπή ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ του κ. Αχιλλέα Παπαδιονυσίου. Φιλοξένησε έναν από τους σημαντικότερους παγκόσμιους Ελληνες διανοούμενους γιατρούς, τον καταξιωμένο, πρωτοπόρο, διεθνούς φήμης, πολυβραβευμένο διανοούμενο καθηγητή Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης κ Στυλιανό Αντωναράκη.

Ο κ Αντωναράκης εντυπωσίασε με την απλότητά του, την θετική αύρα που σκορπίζει γύρω του, αλλά και για την πολυποίκιλη γνώση του. Ηταν μια εκπομπή που έλεγες να μην τελειώσει ποτέ. Μίλησε για τον εαυτό του, για τον τόπο καταγωγής του, τα παιδικά του χρόνια, τους δασκάλους του, τους γονείς του, τις σπουδές του, πώς επέλεξε την Ιατρική, πώς επέλεξε την Γενετική, γιατί έφυγε από την Ελλάδα, αν πήγε κατευθείαν στην Ελβετία η κάπου αλλού!

Μίλησε  για την παρουσία του στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, τις έρευνές του, τη διαδρομή του, τι πήρε από τους καθηγητές του, τι είναι Γενετική, ποιες πληροφορίες παίρνουν από την Γενετική, και πώς χρησιμοποιούνται, αν ο κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός! Αποκάλυψε και πολλά μυστικά της Ιατρικής, της Γενετικής και του  DNA! Μίλησε για ποια αίτια  προκαλούν τις ασθένειες, για το Σύνδρομο Ντάουν, την Αιμοροφιλία, την Κυστική Ίνωση, την Μεσογειακή Αναιμία, την Σκλήρυνση κατά πλάκας και δεκάδες άλλα ιατρικά ντοκουμέντα!  

Χαιρόσουν να ακούς τον κ. καθηγητή να λέει σπάνιες και σημαντικότατες ιατρικές και γενετικές λεπτομέρειες. Μας είπε πότε μπόρεσαν και διάβασαν το ανθρώπινο γονίδιο, για το Σύνδρομο DOWN, για την Παγκόσμια ημέρα που καθιέρωσε, για την ανακάλυψη του στο γενετικό μηχανισμό που εξηγεί την μετατροπή ενός πολύποδα του εντέρου σε κακοήθη όγκο, για τον μηχανισμό μιας Αχίλλειου πτέρνας στον Ιό HIV του AIDS, για το κόστος του προγράμματος,  ποιες χώρες στήριξαν το πρόγραμμα,  αν μπορεί κάποιος να ζητήσει να διαβαστεί το γονιδιό του και ποιο το κόστος, αν μπορεί να διαβαστεί γενετικά η γέννηση ενός υγιούς παιδιού. Πολύ ενδιαφέροντα για τους ακροατές μας ήταν η αναφορά του για  τα συναισθήματα που ένοιωθε μετά από μια επιτυχία και ποια μετά από κάποια αποτυχία, για τον Ελληνισμό της Γενεύης, για την Οικογενειά του για τα σχεδιά του από δώ και πέρα και άλλα πολλά. 

ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο Στέλιος Αντωναράκης μεγάλωσε στο Παγκράτι στην Αθήνα. Ελκει την καταγωγή από Κρήτη και Κόρινθο, έχει δε ρίζες από Μικρά Ασία, Το πατρικό του ήταν απέναντι από το Αλσος και αγαπημένη του συνήθεια να παίζει στις αλάνες που υπήρχαν την εποχή εκείνη στο κέντρο της Αθήνας. Σύχναζε στην αυλή του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός, όχι όμως γιατί ήθελε να γίνει γιατρός.  

Από μικρός είχε όνειρο παιδικό  να γίνει αρχιτέκτονας, καθώς από μικρή ηλικία ενδιαφερόταν για την αισθητική των κτιρίων. Μεγαλώνοντας όμως τα σχέδια του άλλαξαν και τελικά από έξω, βρέθηκε να περνάει τη ζωή του και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μέσα σε νοσοκομεία.

Το 1969, τα χρόνια της Απριλιανής δικτατορίας, ο κ. Αντωναράκης έδωσε εξετάσεις και πέρασε πρώτος στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας και πήρε το πτυχίο του το 1976 με άριστα.  Ακολούθως έκανε ειδικότητα στην παιδιατρική και πήρε το διδακτορικό του το 1983, επίσης στην Ιατρική Αθηνών. Τα επαγγελματικά του σχέδια άλλαξαν ένα βράδυ όταν άκουσε στις ειδήσεις ότι ένας ερευνητής βρήκε έναν πολυμορφισμό στο γονίδιο της β-σφαιρίνης.

Ηταν η στιγμή που εμπνεύστηκε και αποφάσισε να ασχοληθεί με τη γενετική, που δεν διδασκόταν τότε σε κανένα Ελληνικό Πανεπιστήμιο.

Ετσι μετανάστευσε στην Αμερική και βρέθηκε σε ένα από τα πιο σπουδαία ερευνητικά κέντρα στον πλανήτη, το Πανεπιστήμιο  Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη. Εκεί άρχισε να κάνει έρευνα στη μεσογειακή αναιμία. Οσο πιο σύνθετο ήταν κάτι και όσο περισσότερα ερωτηματικά είχε τόσο περισσότερο προκαλούσε το ενδιαφέρον του. Στο Johns Hopkins του δόθηκε η δυνατότητα να ασχοληθεί με πολύ πιο σύνθετα θέματα. Η τρισωμία 21, δηλαδή η γενετική ανωμαλία που προκαλεί το σύνδρομο Down, και η σχιζοφρένεια ήταν από τα πρώτα νοσολογικά πεδία με τα οποία ασχολήθηκε σε βάθος. Η έρευνά του είναι τόσο σημαντική ώστε του ανατίθεται η ανάγνωση (ανάλυση) του χρωμοσώματος 21 στο πλαίσιο της μεγαλύτερης πολυεθνικής μελέτης για την ανάλυση του ανθρώπινου γονιδιώματος (Human Genome Project), που άρχισε το 1990 και ολοκληρώθηκε το 2004. Το 1990 έγινε  καθηγητής Παιδιατρικής Γενετικής, Βιολογίας και Ιατρικής.

Η σταδιοδρομία του ήταν ραγδαία, έγινε σημαντικός ερευνητής, παγκοσμίου εμβέλειας. Γρήγορα γίνεται διάσημος από το επιστημονικό του έργο και το πλήθος των δημοσιεύσεων που έχει κάνει. Οι προτάσεις πέφτουν βροχή από πανεπιστήμια της Γαλλίας, της Ολλανδίας, της Βρετανίας, αλλά και από αμερικανικά ερευνητικά ιδρύματα. «Εγώ όμως επέλεξα να επιστρέψω στην Ευρώπη διότι έχει πολύ καλύτερο καφέ από ό,τι στην Αμερική» λέει χαριτολογώντας στα «ΝΕΑ». Η ελβετική κυβέρνηση του παρέχει άμεσα ό,τι χρειάζεται για να κάνει την έρευνά του και να βοηθήσει την ανθρωπότητα. Και, φυσικά, του δίνει μια καλή κρατική επιχορήγηση για να στηθεί το εργαστήριό του. Μάλιστα, ο ίδιος ο υπουργός Υγείας τον άφησε να ορίσει το ποσό. Πλέον, χρηματοδοτείται από το Εθνικό Συμβούλιο Ερευνας στην Ελβετία, από την Ευρωπαϊκή Ενωση και από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Υγείας.

Το εργαστήριο που διευθύνει διαθέτει 200 επιστήμονες, από τους οποίους οι 65 ασχολούνται αποκλειστικά με τη γενετική του ανθρώπου. Η ομάδα του απαρτίζεται από διαφόρων εθνικοτήτων νέους γενετιστές, ανάμεσα τους αρκετοί Ελληνες, οι οποίοι διαπιστώνουν στο πρόσωπό του την ατέρμονη ερευνητική του διάθεση, τη σημασία της προσήλωσης στο ερευνητικό έργο και την ακρίβεια που απαιτεί κάθε επιστημονική συμπερασματική σκέψη. Εκτός από το βασικό αντικείμενό του στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, συνεργάζεται και με το Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Είναι τόσο σημαντικός στους επιστημονικούς κύκλους ώστε από πέρυσι οι συνάδελφοί από όλο τον κόσμο τον έχουν εκλέξει ως πρόεδρο του Παγκόσμιου Οργανισμού Ανθρωπίνου Γονιδιώματος (HUGO).

Είναι επίσης μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και κάτοχος του μεταλλίου του Τάγματος του Φοίνικα της Ελληνικής Δημοκρατίας (2007), ενώ έχει δημοσιεύσει σε επιστημονικά περιοδικά τον αριθμό ρεκόρ των 650 άρθρων.

Ως άνθρωπος έχει ιδιαίτερα θετική ενέργεια, δεν είναι «σφιχτός» όπως οι περισσότεροι επιστήμονες. Δεν επιδιώκει τη δημοσιότητα, τον κυνηγά εκείνη για τις ανακαλύψεις του. Στην προσωπική του ζωή είναι οικογενειάρχης με... εγγόνια! Με την ελληνίδα συζυγό του Γρηγορία έχουν κάνει τέσσερα παιδιά, τρία αγόρια και ένα κορίτσι. Και όπως είναι φυσικό, τα αγόρια έχουν ακολουθήσει το πεδίο των θετικών επιστημών και το κορίτσι σπουδάζει φιλολογία στη Γενεύη. Ο ένας γιος είναι καθηγητής Ογκολογίας στο Τζονς Χόπκινς, ο άλλος καθηγητής Οδοντιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και ο τρίτος περιβαλλοντολόγος στο Πανεπιστήμιο Σάσεξ της Βρετανίας. Μάλιστα, έχει αποκτήσει ήδη και έξι εγγόνια! Στην Ελλάδα έρχεται πολύ συχνά. Οχι μόνο για τη συνεργασία που έχει με το Ιατροβιολογικό Ινστιτούτο, αλλά κυρίως για να βλέπει τη μητέρα του, στην οποία έχει μεγάλη αδυναμία.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ.

Η έρευνά του στο χρωμόσωμα 21, στο οποίο μία «επιπλοκή» προκαλεί το σύνδρομο Down, άρχισε το 1986 στο πλαίσιο του Human Genome Project. Οι ειδικοί εδώ και δεκαετίες ήταν σχεδόν βέβαιοι ότι τα άτομα που εκδηλώνουν το εν λόγω σύνδρομο έχουν στα περισσότερα κύτταρά τους και συγκεκριμένα στο χρωμόσωμα 21 όχι ένα ζευγάρι χρωμοσωμάτων αλλά τρία χρωμοσώματα. Αυτό το ονομάζουν τρισωμία 21. Στη μελέτη φάνηκε ότι η τρισωμία 21 εμποδίζει τη σωστή έκφραση όλων των γονιδίων στο DNA, καθώς βρίσκεται στους πυρήνες όλων των κυττάρων του οργανισμού. Αυτό που ανακάλυψε τώρα, είναι ότι η συγκεκριμένη χρωμοσωματική ανωμαλία που προκαλεί σύνδρομο Down βρίσκεται εξαπλωμένη σε ολόκληρο το γονιδίωμα, δηλαδή βρίσκεται σε κάθε κύτταρου του οργανισμού μας και επηρεάζει και άλλες λειτουργίες του.

Η μελέτη έγινε σε σπάνιο περιστατικό πανομοιότυπων διδύμων, ο ένας εκ των οποίων έφερε την ανωμαλία και εκδήλωσε σύνδρομο Down, ενώ ο άλλος ήταν απολύτως υγιής. Τα αποτελέσματα της μελέτης του θα χρησιμοποιηθούν «για να βρεθούν νέου τύπου θεραπείες για το σύνδρομο Down. Οι θεραπείες αυτές δεν μπορούν σήμερα να διορθώσουν τη βλάβη σε όλα τα κύτταρά μας, αλλά μπορούν να σταματήσουν ή να μειώσουν την έκφραση των γονιδίων. Αρα, ίσως καταφέρουμε στο μέλλον και βασιζόμενοι σε αυτή την ανακάλυψη να διορθώσουμε και να επαναφέρουμε κάποια από τα κύτταρα στην αρχική κατάσταση και κάποια από τα συμπτώματα του συνδρόμου όπως η νοητική καθυστέρηση, το χαμηλό ύψος, η δυσμορφία στο πρόσωπο να απαλειφθούν»

Αυτός είναι ο δικός μας γιατρός ο ξεχωριστός πετυχημένος και καταξιωμένος ερευνητής, άξιος απόγονος του Ιπποκράτη. Σαν τελευταία αναφορά στον κ. Στέλιο Αντωναράκη να αναφέρουμε ότι έχει συγγράψει πάνω από 620 εργασίες και καταγράφεται ως ένας με τις περισσότερες παραπομπές επιστήμονες από το Institute for Scientific Information. Είναι τέλος συνεκδότης του κλασικού βιβλίου Γενετικής στην Ιατρική, και είναι συντάκτης των περιοδικών Ετήσια Τακτική αναθεώρηση της Γενετικής, Γονιδιωματικής και Genome Research και eLife.